Ngày 26/10/2025, tại Kuala Lumpur (Malaysia), nhân dịp Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã đồng tuyên bố về khuôn khổ Hiệp định Thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng (Reciprocal, Fair and Balanced Trade Agreement Framework) — đánh dấu một bước tiến mới trong quan hệ thương mại song phương giữa hai quốc gia.
Theo Tuyên bố chung, Việt Nam và Hoa Kỳ nhất trí về các nguyên tắc chủ chốt nhằm tạo điều kiện tiếp cận thị trường sâu rộng cho hàng hóa của nhau, đồng thời thúc đẩy thương mại công bằng và minh bạch.
-
Việt Nam sẽ mở rộng ưu đãi thị trường cho phần lớn hàng hóa công nghiệp và nông nghiệp của Hoa Kỳ,
-
Trong khi đó, Mỹ duy trì mức thuế đối ứng 20% đối với hàng hóa có xuất xứ từ Việt Nam, và xem xét áp dụng mức thuế 0% cho một số mặt hàng cụ thể.
Hai bên cũng cam kết hợp tác xử lý các rào cản phi thuế quan ảnh hưởng đến thương mại, bao gồm việc Việt Nam sẽ:
-
Chấp nhận các phương tiện, thiết bị, sản phẩm được sản xuất theo tiêu chuẩn khí thải của Hoa Kỳ,
-
Đơn giản hóa quy trình phê duyệt dược phẩm, thiết bị y tế và nông sản nhập khẩu,
-
Đồng thời thực thi đầy đủ các nghĩa vụ quốc tế về sở hữu trí tuệ.
Đối với hàng hóa nông nghiệp, hai nước thống nhất thiết lập cơ chế giám sát và công nhận lẫn nhau về chứng nhận sản phẩm, giúp việc nhập khẩu và phân phối trở nên thuận lợi hơn.
Bên cạnh đó, hai bên cũng ghi nhận nhiều thỏa thuận thương mại lớn được ký kết trong khuôn khổ chuyến thăm, như:
-
Vietnam Airlines đặt mua 50 máy bay Boeing trị giá hơn 8 tỷ USD,
-
Các doanh nghiệp Việt Nam và Mỹ ký 20 biên bản ghi nhớ (MoU) về mua bán nông sản Hoa Kỳ với tổng trị giá khoảng 2,9 tỷ USD.
Theo kế hoạch, hai nước sẽ hoàn tất nội dung kỹ thuật và thủ tục ký chính thức Hiệp định trong vài tuần tới.
1. Góc nhìn dành cho nhà đầu tư FDI: Việt Nam trong làn sóng tái định hình chuỗi cung ứng Hoa Kỳ
Tuyên bố chung này gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ đối với cộng đồng đầu tư quốc tế, đặc biệt là các doanh nghiệp Mỹ và các nhà đầu tư FDI đang có kế hoạch đặt cơ sở sản xuất tại Việt Nam.
🔹 Cơ hội mở rộng đầu tư
-
Ưu đãi thị trường hai chiều: Các hàng hóa Mỹ được mở cửa tại Việt Nam, đồng thời hàng Việt Nam có thể được hưởng thuế suất 0% trong tương lai gần. Điều này tạo nên một hành lang đầu tư mới cho các doanh nghiệp đặt nhà máy tại Việt Nam để tham gia chuỗi cung ứng Mỹ – ASEAN.
-
Hợp tác công nghệ và tiêu chuẩn sản xuất: Khi Việt Nam chấp nhận các chuẩn kỹ thuật của Mỹ, các nhà đầu tư có thể đưa công nghệ sản xuất Mỹ vào Việt Nam mà không phải điều chỉnh lớn, tiết kiệm chi phí tuân thủ.
-
Thúc đẩy lĩnh vực hàng không, nông nghiệp, công nghiệp phụ trợ và logistics: Các hợp đồng mua Boeing và nông sản quy mô hàng tỷ USD cho thấy xu hướng đồng phát triển hệ sinh thái doanh nghiệp hai bên, mở đường cho các nhà đầu tư FDI phụ trợ.
🔹 Thách thức và rủi ro tiềm ẩn
-
Kiểm soát xuất xứ: Các nhà đầu tư cần chú trọng đến quy tắc xuất xứ để tránh bị áp dụng biện pháp chống lẩn tránh thuế (“transshipment”).
-
Chi phí tuân thủ tiêu chuẩn Mỹ: Sản xuất tại Việt Nam để xuất sang Mỹ đòi hỏi đầu tư ban đầu cao hơn nhằm đáp ứng quy chuẩn về khí thải, an toàn, kiểm định.
-
Cạnh tranh gia tăng: Khi dòng FDI từ Mỹ và các nước khác cùng đổ vào, chi phí nhân công, thuê đất, và logistics tại Việt Nam có thể tăng nhanh.
🔹 Gợi ý chiến lược cho nhà đầu tư
-
Ưu tiên ngành hàng có khả năng được hưởng thuế 0%, hoặc có chuỗi giá trị liên kết Mỹ–Việt.
-
Xây dựng năng lực kiểm soát xuất xứ minh bạch, ứng dụng công nghệ số để quản lý chuỗi cung ứng.
-
Lựa chọn địa điểm đầu tư chiến lược: khu công nghiệp gần cảng biển, sân bay, hoặc hành lang kinh tế phía Nam có liên kết Mỹ–ASEAN.
-
Kết hợp chính sách ESG và chuyển đổi xanh, vì Mỹ đang thúc đẩy tiêu chuẩn này mạnh trong các hiệp định thương mại mới.
2. Tác động đối với nền kinh tế Việt Nam: Bước tiến chiến lược hướng tới hội nhập sâu
✅ Cơ hội
-
Gia tăng xuất khẩu và thu hút đầu tư: Việc Mỹ giảm thuế đối ứng và khuyến khích nhập khẩu hàng Việt giúp củng cố vị thế Việt Nam như trung tâm sản xuất – xuất khẩu của khu vực Đông Nam Á.
-
Cải thiện chất lượng thể chế và môi trường đầu tư: Các cam kết về sở hữu trí tuệ, dược phẩm, tiêu chuẩn khí thải buộc Việt Nam nâng cấp khung pháp lý và tăng tính minh bạch – yếu tố thu hút FDI bền vững.
-
Đẩy mạnh chuyển giao công nghệ: Khi doanh nghiệp Mỹ đầu tư vào Việt Nam, các công nghệ cao (hàng không, năng lượng sạch, công nghiệp phụ trợ) có cơ hội lan tỏa vào nền kinh tế nội địa.
-
Thúc đẩy tăng trưởng GDP và cải thiện cán cân thương mại: Dòng vốn và thương mại song phương mở rộng dự kiến đóng góp đáng kể vào tăng trưởng của Việt Nam giai đoạn 2026–2030.
⚠ Thách thức
-
Nguy cơ thâm hụt thương mại nếu Việt Nam nhập khẩu nhiều hàng công nghiệp Mỹ trong khi xuất khẩu vẫn bị hạn chế bởi mức thuế 20%.
-
Áp lực cạnh tranh trong nước khi hàng hóa Mỹ được ưu đãi tiếp cận thị trường, đòi hỏi doanh nghiệp nội địa nâng cấp năng lực cạnh tranh.
-
Chi phí cải cách và tuân thủ quốc tế tăng cao đối với cơ quan quản lý và doanh nghiệp Việt.
🔧 Định hướng chính sách khuyến nghị
-
Đẩy nhanh hoàn thiện các điều khoản kỹ thuật của Hiệp định và công bố danh mục hàng hóa được ưu đãi thuế 0%.
-
Xây dựng cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp trong nước chuyển đổi công nghệ, nâng cấp chuỗi giá trị.
-
Tăng cường đối thoại doanh nghiệp – Chính phủ – nhà đầu tư Mỹ để kịp thời tháo gỡ rào cản phi thuế quan.
-
Thúc đẩy hợp tác giáo dục – đào tạo nhân lực chất lượng cao phục vụ các ngành xuất khẩu chiến lược.
