[BẢN TIN PHÁP LÝ] Tự Khai, Tự Sửa – Không Bị Phạt: Đề Xuất Đột Phá trong Quản Lý Thuế

Tổng quan chính sách

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo sửa đổi Nghị định số 125/2020/NĐ-CP, quy định xử phạt vi phạm hành chính về thuế và hóa đơn. Điểm nhấn đột phá trong lần sửa đổi này là nguyên tắc khuyến khích tự giác, chủ động sửa sai – theo đó, người nộp thuế có thể được miễn xử phạt hành chính nếu họ tự phát hiện, khai bổ sung, và nộp đủ tiền thuế trước khi cơ quan nhà nước phát hiện vi phạm.

Các điểm sửa đổi quan trọng cần lưu ý

1. Miễn phạt nếu tự sửa sai trước khi bị kiểm tra

Đây là thay đổi quan trọng nhất. Người nộp thuế sẽ có thể không bị xử phạt nếu:

• Tự phát hiện vi phạm,

• Thực hiện khai bổ sung hồ sơ thuế,

• Nộp đủ số tiền thuế, tiền chậm nộp (nếu có),

• Và hoàn thành toàn bộ nghĩa vụ trước khi:

  • Có quyết định thanh tra, kiểm tra của cơ quan thuế, hoặc

  • Bị phát hiện vi phạm bởi bất kỳ cơ quan có thẩm quyền nào.

Đây là bước ngoặt thể hiện cách tiếp cận "hành chính phục vụ", thay vì trừng phạt hành vi sai phạm như thường thấy. Đây là chính sách tiến bộ, đúng hướng – khuyến khích tuân thủ tự nguyện, giảm đối đầu giữa doanh nghiệp và cơ quan thuế. Tuy nhiên sẽ cần thêm hướng dẫn cụ thể, ví dụ: cách xác định thời điểm “trước khi bị phát hiện”, hoặc hồ sơ chứng minh việc đã khai bổ sung, nộp tiền.

2. Nguyên tắc xác định mức xử phạt minh bạch hơn

Dự thảo lần này làm rõ cách xác định mức phạt trong từng khung xử lý:

• Mức trung bình của khung được chọn làm điểm khởi đầu.

• Nếu có một tình tiết tăng nặng, cộng thêm 10%.

• Nếu có một tình tiết giảm nhẹ, giảm 10%.

• Có từ hai tình tiết tăng nặng trở lên → áp mức tối đa của khung.

• Có từ hai tình tiết giảm nhẹ trở lên → áp mức tối thiểu của khung.

Ngoài ra, dự thảo Nghị định sẽ quy định cụ thể các yếu tố tăng nặng và giảm nhẹ để tránh cơ quan chức năng tùy tiện áp dụng khi xử lý. Cung cấp cơ sở pháp lý minh bạch giúp kế toán và người nộp thuế đánh giá rủi ro, phòng tránh sai sót, và chủ động điều chỉnh.

3. Định nghĩa “vi phạm quy mô lớn” để siết trách nhiệm

Khái niệm "vi phạm quy mô lớn" được cụ thể hóa:

• Gian lận, thiếu thuế, hoặc khai sai dẫn đến thiếu trên 100 triệu đồng tiền thuế phải nộp.

• Giá trị hàng hóa hoặc dịch vụ có vi phạm từ 500 triệu đồng trở lên.

Vi phạm quy mô lớn sẽ kéo theo mức xử phạt cao nhất trong khung quy định, cảnh báo mạnh đối với hành vi trốn thuế hoặc vi phạm có hệ thống.

4. Cập nhật toàn diện về xử phạt hành vi sai phạm hóa đơn

Các mức xử phạt liên quan đến hóa đơn được điều chỉnh theo hướng chi tiết và phù hợp thực tiễn hơn, một số ví dụ như sau:

Đây là những quy định giúp doanh nghiệp tránh rơi vào “bẫy phạt” chỉ vì sơ suất nghiệp vụ.

5. Tăng tính bao quát và liên thông trong quản lý thuế

Dự thảo Nghị định mở rộng phạm vi xử lý đến các loại khoản thu khác ngoài thuế truyền thống, bao gồm:

• Thu tiền sử dụng đất,

• Tiền thuê đất, thuê mặt nước,

• Phí bảo vệ môi trường đối với khai thác tài nguyên, khoáng sản,

• Các nghĩa vụ tài chính khác phát sinh từ đất đai hoặc tài nguyên công.

Ngoài ra, hành vi vi phạm do người được ủy quyền nộp thuế cũng sẽ bị xử lý, và người ủy quyền vẫn chịu trách nhiệm chính.

6. Các trường hợp miễn xử phạt bổ sung

Dự thảo Nghị định đề xuất mở rộng các trường hợp miễn xử phạt mà những trường hợp này nếu xử phạt sẽ gây bất hợp lý, cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh. Ví dụ như:

• Cá nhân không kinh doanh có sai sót trong khai thuế.

• Các tổ chức chi trả thu nhập chậm báo thông tin.

• Doanh nghiệp có thay đổi đăng ký thuế do sáp nhập địa phương, điều chỉnh địa giới hành chính.

📌 Kết luận: Cơ hội tự làm sạch hồ sơ thuế mà không sợ bị phạt

Dự thảo sửa đổi Nghị định 125 là bước tiến thực chất trong cải cách hành chính thuế, đặt trọng tâm vào:

• Tự giác, tự sửa sai,

• Hạn chế xử phạt mang tính hình thức,

• Tăng hiệu quả quản lý nhưng không gây khó dễ.

Dự thảo hiện đang trong giai đoạn lấy ý kiến và có thể được trình Chính phủ ban hành vào Quý III/2025. Nếu được ban hành đúng như dự thảo, đây sẽ là công cụ quan trọng để giúp cả người nộp thuế và cơ quan thuế "cùng thắng" – trong một hệ thống thuế công bằng, hiệu quả và bền vững.

Để được tư vấn chi tiết và hỗ trợ phù hợp, vui lòng liên hệ với ALTAS qua email contact@altas.vn

---

---

Viết bởi: Luật sư Thành viên Lương Văn Chương (Chris) – Altas Law & Giám đốc điều hành, Luật sư Thành viên Nguyễn Nhạc Thiên Ân (Dorothy) – Altas Accounting

Ngày: 24/06/2025