Nghị quyết 68-NQ/TW: Đột Phá của Việt Nam - Định Nghĩa Lại Vai Trò của Khu vực Kinh tế Tư nhân

Gần đây, Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW mang tính đột phá về phát triển kinh tế tư nhân (“Nghị quyết 68”). Nghị quyết 68 đề ra tầm nhìn và các mục tiêu trọng yếu cho kinh tế tư nhân đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045, hướng tới tăng trưởng nhanh, bền vững, chất lượng cao, định vị kinh tế tư nhân là động lực cho nền kinh tế quốc dân và đi đầu trong tiến bộ công nghệ, chuyển đổi số.

Để đạt được điều này, Nghị quyết 68 đề xuất một loạt các giải pháp tập trung vào cải cách thể chế, đảm bảo tiếp cận công bằng các nguồn lực, thúc đẩy ứng dụng công nghệ, tăng cường liên kết giữa các doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, nâng cao đạo đức kinh doanh, và tăng cường vai trò lãnh đạo cùng hiệu quả thực hiện.

A/ Chính sách nào của Chính phủ nhằm vượt qua trở ngại cản trở tăng trưởng kinh tế tư nhân như thế nào?

Theo Nghị quyết 68, mối quan hệ giữa nhà nước và khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam đang được định nghĩa lại với mục tiêu thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ và bền vững. Việc định nghĩa lại này bao gồm những thay đổi cơ bản trong nhận thức, vai trò của Nhà nước, khung khổ chính sách và cơ chế tương tác:

• Thay đổi trong Nhận thức và Vai trò: Kêu gọi xóa bỏ triệt để định kiến đối với kinh tế tư nhân Việt Nam và đánh giá đúng vai trò quan trọng của khu vực này đối với sự phát triển đất nước. Nhà nước đang chuyển đổi từ chủ yếu quản lý và kiểm soát hành chính sang vai trò "kiến tạo" và "phục vụ".

• Xây dựng Niềm tin và Quan hệ Đối tác: Mối quan hệ giữa Chính phủ và doanh nghiệp cần cởi mở, thân thiện, đồng hành và phục vụ có đạo đức.

• Kiến tạo Môi trường Kinh doanh Thuận lợi: Nhà nước sẽ giảm và loại bỏ các rào cản hành chính, cơ chế "xin-cho", và tâm lý "không quản được thì cấm".

• Đảm bảo Đối xử Bình đẳng: Nhà nước sẽ đảm bảo khu vực tư nhân cạnh tranh bình đẳng với các thành phần kinh tế khác trong việc tiếp cận cơ hội kinh doanh và các nguồn lực như vốn, đất đai, công nghệ, nguồn nhân lực và dữ liệu. Các chính sách thuế sẽ được rà soát, cải thiện để đảm bảo đối xử công bằng giữa các thành phần kinh tế, giảm thuế suất và mở rộng cơ sở tính thuế.

• Bảo vệ Quyền và Lợi ích: Nhà nước sẽ đảm bảo và bảo vệ hiệu quả quyền sở hữu, quyền tài sản, tự do kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng cho khu vực kinh tế tư nhân, cũng như đảm bảo việc thực thi hợp đồng.

• Giảm Gánh nặng Hành chính: Các cải cách bao gồm số hóa, tự động hóa và ứng dụng AI/dữ liệu lớn vào các thủ tục hành chính. Mục tiêu là cắt giảm đáng kể thời gian xử lý hành chính và chi phí tuân thủ. Các cuộc kiểm tra chồng chéo, không cần thiết sẽ bị chấm dứt Xử lý nghiêm tham nhũng, lợi dụng chức vụ vì lợi ích cá nhân và hành vi nhũng nhiễu của cán bộ, công chức.

• Ưu tiên Hỗ trợ Phát triển Chiến lược: Nhà nước sẽ có các cơ chế và chính sách đặc thù để khuyến khích khu vực tư nhân phát triển trong các lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và tham gia vào các nhiệm vụ quốc gia quan trọng. Hỗ trợ cụ thể cho doanh nghiệp nhỏ và vừa bao gồm miễn giảm thuế.

• Xử lý Vi phạm: Nguyên tắc phân biệt rõ trách nhiệm hình sự với trách nhiệm hành chính và dân sự sẽ được tuân thủ khi xử lý vi phạm. Trong các vụ án kinh tế và dân sự, ưu tiên áp dụng các biện pháp dân sự, kinh tế và hành chính trước, cho phép doanh nghiệp và doanh nhân chủ động khắc phục sai lầm và thiệt hại. Sẽ tránh khởi tố hình sự nếu tình huống có thể xử lý bằng các biện pháp phi hình sự. Nguyên tắc suy đoán vô tội phải được đảm bảo trong quá trình điều tra và xét xử.

B/ Các khung khổ pháp lý nào được đề xuất áp dụng cho các mô hình kinh tế mới?

• Hoàn thiện khung khổ pháp lý cho các mô hình kinh tế mới, đặc biệt là các mô hình dựa trên công nghệ và nền tảng số. Bao gồm các lĩnh vực như công nghệ tài chính, trí tuệ nhân tạo, tài sản ảo, tiền ảo, tài sản được mã hóa (tokenized assets), tiền được mã hóa (tokenized currency) và thương mại điện tử.

• Triển khai cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (thường được gọi là "sandbox") cho các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ và mô hình kinh doanh mới. Cách tiếp cận này dự kiến sẽ hoạt động dựa trên nguyên tắc hậu kiểm và phù hợp với thông lệ quốc tế.

• Khung khổ pháp lý thử nghiệm có kiểm soát áp dụng cho mô hình “cho vay ngang hàng” (peer-to-peer lending) và gọi vốn cộng đồng (crowdfunding). Những cơ chế này nhằm mục đích kết nối trực tiếp các doanh nghiệp nhỏ và vừa với các cá nhân và tổ chức cung cấp vốn.

• Khung khổ pháp luật và chính sách liên quan đến dữ liệu và quản trị dữ liệu cũng sẽ được hoàn thiện.

• Nguyên tắc cốt lõi là khi xử lý các sai phạm và các vụ việc liên quan đến dân sự và kinh tế, cần ưu tiên áp dụng các biện pháp dân sự, kinh tế và hành chính trước. Cách tiếp cận này nhằm cho phép doanh nghiệp và doanh nhân chủ động khắc phục sai lầm và thiệt hại.

• Một điều quan trọng mà Nghị quyết 68 nêu rõ rằng nếu việc áp dụng pháp luật trên thực tế đặt ra tình huống mà việc xử lý có thể là hình sự hoặc phi hình sự, cần kiên quyết áp dụng không xử lý hình sự.

• Ngay cả trong trường hợp cần thiết xử lý hình sự, phải ưu tiên xem xét hậu quả kinh tế và biện pháp khắc phục trước, và coi đây là căn cứ quan trọng để xác định các biện pháp xử lý tiếp theo.

• Phải đảm bảo các quy định pháp luật không được áp dụng hồi tố theo hướng bất lợi cho doanh nghiệp.

• Hơn nữa, đối với các trường hợp thiếu chứng cứ đầy đủ hoặc rõ ràng, cần sớm đưa ra kết luận để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín và hoạt động kinh doanh bình thường của doanh nghiệp và doanh nhân.

• Nguyên tắc suy đoán vô tội phải được đảm bảo trong quá trình điều tra và xét xử.

Về bản chất, Nghị quyết 68 hướng đến giảm thiểu việc hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế tối đa nhất có thể, thay vào đó tập trung vào các biện pháp khắc phục và sử dụng các công cụ dân sự, hành chính để sửa chữa sai sót và giải quyết thiệt hại, từ đó tạo ra một môi trường dễ dự đoán hơn và ít mang tính trừng phạt hơn cho doanh nghiệp.

C/ ALTAS có thể hỗ trợ như thế nào?

ALTAS LAW cung cấp các gói dịch vụ pháp lý và kế toán, thuế toàn diện được thiết kế để hỗ trợ liền mạch trong giai đoạn chuyển đổi này:

• Dịch vụ Kế toán và Thuế: Chúng tôi cung cấp dịch vụ kế toán và thuế để giúp doanh nghiệp của Quý vị quản lý các tác động tài chính của những cải cách này, bao gồm lập kế hoạch thuế, báo cáo và tuân thủ.

• Giấy phép & Tuân thủ Quy định: Chúng tôi sẽ rà soát tỉ mỉ các giấy phép và giấy phép hiện có của Quý vị, tư vấn về các sửa đổi hoặc gia hạn cần thiết, và hướng dẫn Quý vị qua quy trình xin cấp bất kỳ phê duyệt mới nào. Đội ngũ của chúng tôi cũng sẽ đảm bảo Quý vị tuân thủ tất cả các thay đổi quy định liên quan.

Vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email contact@altas.vn để thảo luận cụ thể và khám phá cách chúng tôi có thể hợp tác với Quý vị để vượt qua những cải cách này một cách thành công.

-----

Viết bởi: Lương Văn Chương (Chris) - Luật sư Thành viên tại ALTAS Law & Nguyễn Nhạc Thiên Ân (Dorothy) - Giám đốc điều hành tại ALTAS Accounting 

Ngày: 08.05.2025