NẾU KHÔNG XÁC ĐỊNH ĐƯỢC CÁ NHÂN NÀO THEO TIÊU CHÍ CỦA NGHỊ ĐỊNH 168/2025/NĐ-CP THÌ NÊN GHI AI LÀ CSHHL, THEO THÔNG LỆ QUỐC TẾ?

Tiếp theo bài viết trước với chủ đề “CÁCH XÁC ĐỊNH CHỦ SỞ HỮU HƯỞNG LỢI THEO NGHỊ ĐỊNH 168/2025/NĐ-CP VỀ ĐĂNG KÝ DOANH NGHIỆP”

(Xem tại link: https://altas.vn/cap-nhat-phap-ly-cach-xac-dinh-chu-so-huu-huong-loi-theo-nghi-dinh-1682025nd-cp-ve-dang-ky-doanh-nghiep)

Trong đó mục C của bài viết nêu ra trường hợp có thể có đó là không xác định được CSHHL theo các tiêu chí đưa ra bởi Nghị định 168/2025/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp.

Như vậy có trường hợp nào không xác định được CSHHL hay không? Và nên làm gì tiếp theo?

Dưới đây là bài viết giúp doanh nghiệp có thêm thông tin tham khảo theo quan điểm của ALTAS dựa trên quy định pháp luật hiện tại.

1. Trường hợp được miễn xác định chủ sở hữu hưởng lợi theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP

Theo quy định tại Điều 17 Nghị định 168/2025/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp, các trường hợp được miễn xác định chủ sở hữu hưởng lợi bao gồm:

• Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ: Người đại diện chủ sở hữu trực tiếp tại doanh nghiệp này không phải xác định là chủ sở hữu hưởng lợi.
• Người đại diện phần vốn nhà nước tại công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên theo quy định của pháp luật về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp cũng không phải xác định là chủ sở hữu hưởng lợi.

Như vậy, các trường hợp doanh nghiệp có vốn nhà nước toàn phần hoặc người đại diện phần vốn nhà nước trong doanh nghiệp sẽ không phải kê khai hoặc xác định chủ sở hữu hưởng lợi.

2. Nếu không xác định được cá nhân nào theo tiêu chí của Nghị định 168/2025/NĐ-CP thì nên ghi ai là CSHHL, theo thông lệ quốc tế?

Trên thực tế, có một số trường hợp điển hình được xem là không xác định được cá nhân nào là CSHHL theo các tiêu chí của Nghị định 168/2025/NĐ-CP, ví dụ như:

Trường hợp 1: Cấu trúc sở hữu phân tán, không cá nhân nào sở hữu đủ 25% vốn điều lệ hoặc 25% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết

• Một công ty có nhiều cổ đông nhỏ lẻ, mỗi cổ đông chỉ sở hữu dưới 25% vốn điều lệ/cổ phần có quyền biểu quyết.
• Không có cá nhân nào có quyền kiểm soát/quyền chi phối thực tế (ví dụ không có quyền bổ nhiệm đa số thành viên Hội đồng quản trị, không có thỏa thuận…).
• Do đó, không thể xác định cá nhân nào đáp ứng tiêu chí sở hữu hoặc kiểm soát để làm CSHHL.

Trường hợp 2: Công ty do tổ chức hoặc quỹ đầu tư sở hữu

• Công ty được sở hữu bởi một hoặc nhiều tổ chức đầu tư, quỹ đầu tư hoặc pháp nhân khác, trong đó quyền sở hữu vốn được phân tán rộng rãi hoặc do các tổ chức này quản lý thay cho nhiều nhà đầu tư cá nhân.
• Thông tin về các cá nhân cuối cùng sở hữu hoặc kiểm soát không rõ ràng hoặc không thể xác định được do tính phức tạp của cấu trúc đầu tư.
• Không thể xác định cá nhân cụ thể nào có quyền kiểm soát thực tế, hoặc sở hữu trên 25% vốn điều lệ/cổ phần có quyền biểu quyết.

Trường hợp 3: Doanh nghiệp Nhà nước hoặc công ty vốn Nhà nước

• Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ hoặc phần lớn vốn điều lệ.
• Người đại diện vốn Nhà nước không được xem là CSHHL theo tiêu chí sở hữu cá nhân.
• Không có cá nhân nào được xác định là CSHHL theo tiêu chí sở hữu hoặc kiểm soát cá nhân.

Trong những trường hợp này, theo hướng dẫn của Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF) thì CSHHL nên được xác định là:

• Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp hoặc
• Người quản lý cấp cao nhất (ví dụ Giám đốc, Tổng giám đốc) của doanh nghiệp.

Đây là biện pháp nhằm đảm bảo có một cá nhân chịu trách nhiệm minh bạch về quyền sở hữu và kiểm soát doanh nghiệp khi không xác định được CSHHL theo tiêu chí sở hữu hoặc kiểm soát thực tế, để đảm bảo minh bạch và trách nhiệm giải trình.

• Việc này nhằm đảm bảo có ít nhất một cá nhân chịu trách nhiệm minh bạch về quyền sở hữu và kiểm soát doanh nghiệp khi không thể xác định được chủ sở hữu hưởng lợi theo tiêu chí sở hữu hoặc kiểm soát thực tế.
• Người đại diện theo pháp luật là người được pháp luật công nhận đại diện cho doanh nghiệp trong các giao dịch pháp lý và chịu trách nhiệm trước pháp luật.
• Đây là biện pháp cuối cùng áp dụng khi không xác định được cá nhân CSHHL theo các tiêu chí định lượng hoặc định tính về sở hữu và kiểm soát.

Đây là hướng dẫn phổ biến được áp dụng tại nhiều quốc gia và phù hợp với khuyến nghị của Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF).

Lưu ý:

• Đối với doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán, nếu thông tin về CSHHL đã được công bố công khai, thì ghi nhận cá nhân được công bố làm CSHHL.
• Việc ghi nhận người đại diện theo pháp luật là CSHHL chỉ nên là giải pháp cuối cùng khi không thể xác định được cá nhân nào sở hữu hoặc kiểm soát thực tế doanh nghiệp.

3. Một số điểm chưa rõ khi xác định CSHHL theo tiêu chí của Nghị định 168/2025/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp

Tiêu chí xác định chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP:

“Chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp có tư cách pháp nhân (sau đây gọi là chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp) là cá nhân đáp ứng một trong các tiêu chí sau:

(i) Cá nhân sở hữu trực tiếp hoặc sở hữu gián tiếp từ 25% vốn điều lệ hoặc 25% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết trở lên của doanh nghiệp:

(ii) Cá nhân có quyền chi phối việc thông qua ít nhất một trong các vấn đề sau: Bổ nhiệm, miễn nhiệm hoặc bãi nhiệm đa số hoặc tất cả thành viên hội đồng quản trị, chủ tịch hội đồng quản trị, chủ tịch hội đồng thành viên; người đại diện theo pháp luật, giám đốc hoặc tổng giám đốc của doanh nghiệp, sửa đổi, bổ sung điều lệ của doanh nghiệp; thay đổi cơ cấu tổ chức quản lý công ty; tổ chức lại, giải thể công ty.

Cá nhân sở hữu gián tiếp theo quy định tại (i) là cá nhân sở hữu từ 25% vốn điều lệ hoặc 25% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết trở lên của doanh nghiệp thông qua tổ chức khác”.

Khi xem xét câu chữ quy định rằng “Cá nhân sở hữu trực tiếp” hoặc “sở hữu gián tiếp”, không rõ rằng ý định ở đây là:

1. chỉ xem xét riêng biệt từng hình thức sở hữu “trực tiếp” hoặc “gián tiếp”; hay là phải xem xét cộng cả “trực tiếp” và “gián tiếp”?; 
2. xác định “cá nhân có quyền chi phối” thông qua cả nhiều tầng pháp nhân trung gian, chứ không chỉ xem xét tỷ lệ sở hữu của cả nhân đó ở doanh nghiệp cuối cùng (kiểm soát thực tế qua công ty gián tiếp).

Xem xét ví dụ về xác định chủ sở hữu hưởng lợi của Công ty Hotel AB:

Công ty Hotel AB cần phải xác định các chủ sở hữu hưởng lợi của mình. Do đó, Công ty Hotel AB phải điều tra xem ai sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp hơn 25% vốn điều lệ hoặc 25% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết trở lên của công ty. Công ty cũng phải điều tra xem có những người nào ở cuối chuỗi sở hữu mà có quyền chi phối, kiểm soát công ty hay không.

Việc tính toán các chủ sở hữu hưởng lợi lần lượt như sau:

• George sở hữu trực tiếp 25% của Công ty Hotel AB, và do đó là chủ sở hữu hưởng lợi.
• Poul sở hữu gián tiếp (0,19*0,51)*100 = 9,69% của Công ty Hotel AB, và do đó không phải là chủ sở hữu hưởng lợi.
• Charlie sở hữu trực tiếp 15% và gián tiếp (0,8*0,3*0,51)*100 = 13,24%. Kết hợp lại, Charlie sở hữu 15% + 13,24% = 28,24% của Công ty Hotel AB, và do đó, nên được xác định là chủ sở hữu hưởng lợi. (*)
• Susanne sở hữu gián tiếp (0,2*0,3*0,51)*100 = 3,06% của Công ty Hotel AB, và do đó, không phải là chủ sở hữu hưởng lợi.
• Rachel sở hữu gián tiếp (0,51*0,51*0,51)*100 = 13,27% của Công ty Hotel AB, và do đó không phải là chủ sở hữu hưởng lợi. (**)

Không phải trong tất cả các tình huống mà tiêu chí xác định chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP có thể đưa ra câu trả lời hoàn chỉnh và thỏa đáng. Vì lý do này, cần phải thực hiện đánh giá cụ thể trong tất cả các trường hợp để điều tra xem có người nào đó sử dụng nhiều phương tiện khác nhau nhưng trên thực tế lại là chủ sở hữu hưởng lợi hay không.

(**) Hãy phân tích lại tình huống của Rachel: Theo nguyên tắc, cô ấy sở hữu 13,27% của Công ty Hotel AB, và do đó, cô ấy không được coi là chủ sở hữu hưởng lợi. Tuy nhiên, Rachel có ảnh hưởng kiểm soát trong tất cả các công ty cơ sở/gián tiếp với 51% quyền sở hữu. Điều này có nghĩa là Rachel là “cá nhân có quyền chi phối” ở các công ty gián tiếp này, và cũng có thể gây ra ảnh hưởng/chi phối đến Công ty Hotel AB. Do đó, Rachel nên được xác định là chủ sở hữu hưởng lợi. Do đó, việc thực hiện đánh giá cụ thể về cấu trúc sở hữu là rất quan trọng.

(*) Đối với tình huống của Charlie: nếu chỉ tính riêng phần sở hữu trực tiếp là 15% và phần sở hữu gián tiếp là 13,24% thì anh ta không phải chủ sở hữu hưởng lợi. Nhưng nếu cộng cả phần trực tiếp và gián tiếp vào thì Charlie sẽ đáp ứng tiêu chí được xác định là chủ sở hữu hưởng lợi.

Tuy nhiên các quy định hiện tại về chủ sở hữu hưởng lợi của Việt Nam vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng, trong thời gian sắp tới cơ quan nhà nước sẽ có hướng dẫn cụ thể hơn về vấn đề này.

ALTAS có thể hỗ trợ như thế nào?

ALTAS LAW cung cấp các gói dịch vụ pháp lý và kế toán, thuế toàn diện được thiết kế để hỗ trợ liền mạch trong giai đoạn chuyển đổi này: 
- Dịch vụ Kế toán và Thuế: Chúng tôi cung cấp dịch vụ kế toán và thuế để giúp doanh nghiệp quản lý các tác động tài chính, bao gồm lập kế hoạch thuế, quyết toán thuế, thanh tra thuế và hỗ trợ hoàn thuế.
- Giấy phép & Tuân thủ Quy định: Chúng tôi sẽ rà soát tỉ mỉ các giấy phép hiện có, tư vấn về các sửa đổi hoặc gia hạn cần thiết, và hướng dẫn quy trình xin cấp giấy phép/phê duyệt. Đội ngũ của chúng tôi cũng sẽ đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ tất cả các thay đổi quy định liên quan.

Vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email contact@altas.vn để thảo luận cụ thể.

---

Viết bởi: Lương Văn Chương - Luật sư Thành viên tại ALTAS Law
Ngày: 09/07/2025

Bản quyền © 2025 ALTAS LAW. Bảo lưu mọi quyền. Quyền sở hữu: Tài liệu này và nội dung thể hiện trong đó (Tài Liệu) là tài nguyên độc quyền thuộc sở hữu độc quyền của ALTAS LAW (tức là ALTAS LAW, ALTAS CORP và các công ty thành viên). Việc sử dụng Tài Liệu này tự nó không tạo ra bất kỳ mối quan hệ hợp đồng hoặc bất kỳ mối quan hệ luật sư/khách hàng nào giữa ALTAS LAW và bất kỳ bên nào. Miễn trừ trách nhiệm: Tất cả Tài Liệu chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin và có thể không phản ánh những quy định pháp lý mới nhất. Tất cả các tóm tắt về luật, quy định và thông lệ đều có thể thay đổi. Tài Liệu này không được cung cấp dưới dạng tư vấn pháp lý hoặc chuyên môn cho bất kỳ vấn đề cụ thể nào. Tài Liệu không nhằm mục đích thay thế cho việc tham khảo (và tuân thủ) các điều khoản chi tiết của luật, quy tắc, quy định hoặc biểu mẫu hiện hành nào. Khách hàng được khuyến cáo phải tư vấn pháp lý trước khi quyết định thực hiện hoặc không thực hiện bất kỳ hành động nào dựa theo thông tin nêu trong Tài Liệu. ALTAS LAW và các biên tập viên cùng các tác giả không đảm bảo tính chính xác của Tài Liệu và từ chối chịu bất kỳ trách nhiệm đối với bất kỳ bên nào liên quan đến hành động của họ dựa trên toàn bộ hoặc bất kỳ phần nào của Tài Liệu. Tài Liệu có thể chứa các liên kết đến các trang website bên ngoài và các trang website bên ngoài có thể dẫn liên kết đến Tài Liệu. ALTAS LAW không chịu trách nhiệm về nội dung hoặc hoạt động của bất kỳ trang website bên ngoài nào như vậy và từ chối mọi trách nhiệm liên quan đến nội dung hoặc hoạt động của bất kỳ trang website bên ngoài nào. Lưu ý: kết quả đã đạt được trong quá khứ không đảm bảo cho một kết quả tương tự trong tương lai, mỗi vụ việc đều có tính chất khác nhau.