Quốc hội thông qua Luật Việc làm (sửa đổi)

A. Giới thiệu

Ngày 16/6/2025, Quốc hội Việt Nam đã chính thức thông qua Luật Việc làm (sửa đổi). Đây là lần sửa đổi toàn diện đầu tiên của Luật Việc làm sau hơn một thập kỷ thi hành, nhằm cập nhật chính sách an sinh xã hội, đặc biệt là cơ chế bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), đồng thời thúc đẩy quá trình số hóa thông tin thị trường lao động. Luật dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026.

B. Điểm mới nổi bật

Một trong những thay đổi đáng chú ý nhất của Luật Việc làm (sửa đổi) là việc mở rộng đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm thất nghiệp, phản ánh thực tế đa dạng hơn của thị trường lao động hiện nay. Theo quy định mới, không chỉ người lao động làm việc theo hợp đồng lao động từ 3 tháng như trước, mà cả những người có hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên cũng sẽ phải tham gia BHTN. Đặc biệt, người lao động làm việc bán thời gian, nếu có thu nhập bằng hoặc cao hơn mức lương tối thiểu vùng, cũng thuộc đối tượng đóng bảo hiểm. Ngoài ra, một số nhóm quản lý trong mô hình hợp tác xã – như thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, kiểm soát viên – nếu có hưởng lương, cũng bắt buộc tham gia.

Bên cạnh việc mở rộng diện bao phủ, Luật Việc làm (sửa đổi) cũng điều chỉnh theo hướng linh hoạt hơn về tỷ lệ đóng bảo hiểm thất nghiệp. Cụ thể, người lao động đóng 1% tiền lương tháng, người sử dụng lao động đóng tối đa 1%, và ngân sách Nhà nước hỗ trợ tối đa 1%. Quan trọng hơn, Chính phủ được quyền điều chỉnh các mức đóng trong trường hợp xảy ra các tình huống bất khả kháng như dịch bệnh, thiên tai hoặc khủng hoảng kinh tế, nhằm đảm bảo sự an toàn và bền vững của Quỹ BHTN.

Liên quan đến chế độ hưởng trợ cấp thất nghiệp, Luật vẫn giữ nguyên mức hưởng như hiện hành – tức 60% bình quân tiền lương 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc, với mức trần không vượt quá 5 lần lương tối thiểu vùng. Tuy nhiên, có sự điều chỉnh tiến bộ về thời điểm bắt đầu chi trả trợ cấp, theo đó người lao động có thể nhận khoản chi này từ ngày làm việc thứ 11 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ (thay vì ngày 16 như quy định cũ). Việc rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ sẽ giúp giảm độ trễ chính sách, đặc biệt quan trọng với người lao động vừa mất việc làm.

Một điểm mới có tính chất nền tảng là việc thiết lập và vận hành hệ thống thông tin thị trường lao động và cơ sở dữ liệu đăng ký lao động quốc gia. Theo quy định mới, người lao động có quyền khai thác, điều chỉnh, sử dụng thông tin cá nhân đã đăng ký nhằm tiếp cận chính sách việc làm, tư vấn nghề nghiệp, đào tạo kỹ năng hoặc tham gia lại thị trường lao động. Ở chiều ngược lại, người lao động cũng có nghĩa vụ cung cấp và cập nhật thông tin đầy đủ, trung thực, đúng thời hạn. Điều này thể hiện xu hướng quản trị số hóa, cá nhân hóa dữ liệu người lao động – một bước quan trọng để hình thành cơ sở dữ liệu lớn trong lĩnh vực an sinh – việc làm.

C. Các khó khăn, vướng mắc tiềm ẩn

Mặc dù Luật Việc làm (sửa đổi) có nhiều điểm tiến bộ, nhưng trong thực tiễn triển khai có thể phát sinh một số thách thức:

1. Khó khăn trong kiểm soát đối tượng mới tham gia BHTN: Việc xác định, thu nhận dữ liệu người lao động làm bán thời gian, tự do hoặc thuộc các mô hình kinh tế mới là không dễ, đòi hỏi phối hợp liên ngành.

2. Thiếu đồng bộ về hạ tầng dữ liệu: Hệ thống thông tin thị trường lao động quốc gia cần được nâng cấp, đảm bảo quyền tiếp cận và bảo mật dữ liệu cá nhân.

3. Nguy cơ tăng chi phí cho doanh nghiệp: Việc mở rộng đối tượng tham gia có thể dẫn đến gia tăng nghĩa vụ tài chính, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

4. Rủi ro gián đoạn quyền lợi người lao động: Trong giai đoạn chuyển tiếp, nếu thiếu văn bản hướng dẫn kịp thời, có thể ảnh hưởng đến tiến độ chi trả trợ cấp và quyền lợi của người lao động.

D. Kết luận

Luật Việc làm (sửa đổi) thể hiện bước tiến rõ rệt trong việc đảm bảo an sinh xã hội, hỗ trợ người lao động linh hoạt và toàn diện hơn, đặc biệt trong bối cảnh thị trường lao động đang biến đổi nhanh chóng. Tuy nhiên, để luật đi vào thực tiễn hiệu quả, các cơ quan liên quan cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết và xây dựng hạ tầng quản lý phù hợp.

ALTAS CÓ THỂ HỖ TRỢ NHƯ THẾ NÀO?

ALTAS LAW cung cấp các gói dịch vụ pháp lý và kế toán, thuế toàn diện được thiết kế để hỗ trợ liền mạch trong giai đoạn chuyển đổi này:

• Dịch vụ Kế toán và Thuế: Chúng tôi cung cấp dịch vụ kế toán và thuế để giúp doanh nghiệp của Quý vị quản lý các tác động tài chính của những cải cách này, bao gồm lập kế hoạch thuế, báo cáo và tuân thủ.

• Giấy phép & Tuân thủ Quy định: Chúng tôi sẽ rà soát tỉ mỉ các giấy phép và giấy phép hiện có của Quý vị, tư vấn về các sửa đổi hoặc gia hạn cần thiết, và hướng dẫn Quý vị qua quy trình xin cấp bất kỳ phê duyệt mới nào. Đội ngũ của chúng tôi cũng sẽ đảm bảo Quý vị tuân thủ tất cả các thay đổi quy định liên quan.

Vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email contact@altas.vn để thảo luận cụ thể cách chúng tôi giúp Quý vị vượt qua những cải cách này một cách thành công

---
Viết bởi: Lương Văn Chương (Chris) - Luật sư Thành viên tại ALTAS Law & Trợ lý pháp lý cao cấp Phạm Uyên Thy - ALTAS Law 

Ngày: 26/06/2025