Góp Ý Dự Thảo Quyết Định: Ban Hành Danh Mục Dữ Liệu Quan Trọng, Dữ Liệu Cốt Lõi

 Vào tháng 1/2025, Bộ Công an trình bày Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục dữ liệu quan trọng, dữ liệu cốt lõi (“Dự Thảo”). Mục đích xây dựng danh mục dữ liệu quan trọng, dữ liệu cốt lõi nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý phục vụ việc xây dựng, phát triển, bảo vệ, quản trị, xử lý, phân loại, sử dụng dữ liệu quan trọng, dữ liệu cốt lõi; quản lý nhà nước về dữ liệu quan trọng, dữ liệu cốt lõi; quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động về xây dựng, phát triển, bảo vệ, quản trị, xử lý, sử dụng dữ liệu quan trọng, dữ liệu cốt lõi tạo sự thống nhất, đồng bộ, sử dụng hiệu quả dữ liệu phục vụ công tác quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội, phục vụ phát triển Chính phủ số và cải cách, cắt giảm thủ tục hành chính, phát triển kinh tế - xã hội.

Đồng thời, bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, đáp ứng chủ trương, chính sách liên quan đến chuyển đổi số của Đảng, Nhà nước và yêu cầu hội nhập của Việt Nam với các nước trong khu vực và thế giới. Thể chế hóa, hoàn thiện hành lang pháp luật để thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển và khai thác dữ liệu, cơ sở dữ liệu phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, phát triển chính phủ số, kinh tế số, xã hội số. Dự thảo này đang được lấy ý kiến đến khoảng giữa tháng 3 năm 2025. 
Trong bài viết này, Công ty Luật TNHH ALTAS (sau đây gọi tắt là “ALTAS”/”Chúng tôi”) xin đưa ra một số góp ý tập trung vào các điểm chưa rõ ràng của Dự Thảo như sau:

Một số nội dung tại Dự thảo có sự chồng chéo với các văn bản pháp luật khác

1.1    Sau khi xem xét nội dung Dự thảo danh mục dữ liệu quan trọng, dữ liệu cốt lõi và có sự đối chiếu, so sánh với Luật Bảo vệ bí mật nhà nước 2018 và các văn bản pháp luật có liên quan như Nghị định, Quyết định của Thủ Tướng Chính Phủ, chúng tôi nhận thấy rằng một số quy định tại Dự thảo có sự tương đồng với các nội dung tại các văn bản pháp luật khác, dẫn đến nguy cơ chồng chéo trong việc xác định, quản lý và áp dụng biện pháp bảo vệ các dữ liệu, thông tin có liên quan. Các nội dung tương đồng có thể liệt kê bao gồm:
1.1.1    Nội dung tương đồng về quốc phòng, an ninh
-    Danh mục dữ liệu cốt lõi: Dữ liệu về hoạt động công nghiệp quốc phòng, an ninh; Dữ liệu về các công trình quân sự, quốc phòng, an ninh, công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia; Dữ liệu định vị toạ độ các vị trí trọng yếu phục vụ quốc phòng và cơ sở kinh tế trọng điểm (Khoản 3, 5, 6 Điều 1 Dự thảo). 
-    Bí mật nhà nước: Thông tin về định hướng chủ trương, chỉ đạo kế hoạch tác chiến, xây dựng các thành phần tham gia thế trận phòng thủ đất nước, khu vực phòng thủ các tỉnh, thành phố; đánh giá, trao đổi về tình hình an ninh biên giới, hải đảo và phương án bảo vệ chủ quyền biên giới, lãnh thổ quốc gia (Khoản 9 Điều 2 Quyết định số 1385/QĐ-TTg của Thủ Tướng Chính Phủ về việc ban hành danh mục bí mật nhà nước của Đảng).
-    Điểm tương đồng có thể chỉ ra ở đây là về cả hai văn bản đều đề cập đến thông tin, dư liệu trong lĩnh vực an ninh quốc phòng, thông tin về bố trí lực lượng, quy hoạch phòng thủ quốc gia.
1.1.2    Nội dung về tài chính, ngân sách nhà nước
-    Danh mục dữ liệu cốt lõi: Dữ liệu thuộc lĩnh vực tài chính, ngân sách do cơ quan nhà nước thu thập, quản lý chưa công bố (Khoản 20 Điều 1 Dự thảo). 
-    Bí mật nhà nước: Thông tin về tài chính, ngân sách, ngân hàng theo Điểm b Khoản 4 Điều 7 Luật bảo vệ bí mật nhà nước 2018. Những thông tin thuộc danh mục bí mật nhà nước thuộc lĩnh vực tài chính, ngân sách. 
Điểm tương đồng có thể chỉ ra ở đây là về cả hai văn bản đều đề cập đến thông tin, dữ liệu trong lĩnh tài chính, ngân sách nhà nước
1.1.3    Nội dung tương đồng về công tác nội bộ, kế hoạch chiến lược Đảng 
-    Danh mục dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng: Gồm dữ liệu về tổ chức bộ máy, nhân sự lãnh đạo, đường lối chính sách phát triển đất nước, kế hoạch chiến lược của các cơ quan Đảng (Khoản 9, 23 Điều 1, Khoản 2 Điều Dự thảo). 
-    Bí mật nhà nước: Văn bản, tài liệu về nhân sự lãnh đạo, quy hoạch, bổ nhiệm, điều động cán bộ cấp cao của Đảng (Điểm b, c Khoản 3 Điều 3 Quyết định số 1385/QĐ-TTg); Văn bản về chiến lược, định hướng lớn của Đảng trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh (Điểm a Khoản 3 Điều 1 Quyết định số 1385/QĐ-TTg).
1.1.4    Nội dung tương đồng về khoa học, công nghệ và dữ liệu số
-    Danh mục dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng: Dữ liệu về đường lối, chủ trương thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ; dữ liệu về hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, năng lượng nguyên tử, an toàn bức xạ và hạt nhân; Dữ liệu về chiến lược, đề án, dự án phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh (Khoản 2, Khoản 9 Điều 1; Khoản 5 Điều Dự thảo). 
-    Bí mật nhà nước: Thông tin về khoa học và công nghệ về chủ trương triển khai nhiệm vụ khoa học và công nghệ đặc biệt có ý nghĩa quyết định đến khả năng tác chiến phòng thủ đất nước, bảo vệ Tổ quốc; Thông tin về khoa học và công nghệ liên quan đến hoạt động khoa học và công nghệ đổi mới sáng tạo, năng lượng nguyên tử chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố công khai; Thông tin về chủ trương triển khai nhiệm vụ khoa học và công nghệ đặc biệt, nhiệm vụ khoa học và công nghệ quốc gia phục vụ quốc phòng, an ninh (Khoản 7 Điều 1; Khoản 10 Điều 2; Khoản 10 Điều 3 Quyết định số 1385/QĐ-TTg). 
1.2    Chưa có quy định cụ thể về ranh giới giữa dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng và bí mật nhà nước. Dẫn đến nguy cơ chồng chéo, không rõ ràng khi áp dụng quy định pháp luật này. Một số loại dữ liệu có thể vừa thuộc diện dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng, vừa là bí mật nhà nước theo các quy định liên quan đến bí mật nhà nước dẫn đến khó khăn trong việc xác định cơ chế bảo vệ các dữ liệu, thông tin này một cách phù hợp. 
1.3    Giải pháp, đề xuất nêu ra ở đây là cần phải có thêm cơ chế, quy định để xác định rõ ràng hơn nữa phạm vi ranh giới giữa hai nhóm dữ liệu. Đề xuất bổ sung điều khoản tại danh mục dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng, như sau:
"Các dữ liệu quan trọng, dữ liệu cốt lõi không bao gồm những thông tin đã được xác định là bí mật nhà nước theo quy định về bảo vệ bí mật nhà nước và các văn bản pháp luật có liên quan. Trường hợp một loại dữ liệu vừa thuộc diện dữ liệu quan trọng, vừa thuộc bí mật nhà nước, thì việc quản lý và bảo vệ sẽ áp dụng theo quy định về Bảo vệ bí mật nhà nước và các văn bản pháp luật có liên quan."
Hoặc có thể cân nhắc phương án xây dựng thêm chế định để phân cấp mức độ quan trọng của dữ liệu tương tự như Bí mật nhà nước:
Mức độ 1 – Dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng cấp quốc gia: Tương đương với "Tuyệt mật" trong Bí mật nhà nước.
Mức độ 2 – Dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng cấp ngành: Tương đương với "Tối Mật" trong Bí mật nhà nước.
Mức độ 3 – Dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng cấp tổ chức: Tương đương với "Mật" trong Bí mật nhà nước.

Về phương pháp tiếp cận xây dựng Dự thảo theo hướng liệt kê 

2.1    Trong quá trình xây dựng các quy định về quản lý và bảo vệ dữ liệu, các quốc gia và khu vực trên thế giới áp dụng những phương pháp tiếp cận khác nhau, không nhất thiết dựa trên việc liệt kê cụ thể các loại dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng. Dưới đây là một số ví dụ tiêu biểu:
•    Liên minh Châu Âu (EU): Tháng 5/2022, Hội đồng EU đã thông qua “Đạo luật quản trị dữ liệu châu Âu” (Data Governance Act, DGA) còn gọi là "Data Act", nhằm thiết lập các quy tắc về quyền truy cập dữ liệu và sử dụng dữ liệu. Quy định này không tập trung vào việc liệt kê các loại dữ liệu cụ thể mà áp dụng một cách tiếp cận toàn diện, thiết lập các định nghĩa, nguyên tắc chung về quyền truy cập và sử dụng dữ liệu trên tất cả các lĩnh vực kinh tế. Điều này đảm bảo rằng các quy tắc có thể áp dụng cho nhiều loại dữ liệu và tình huống khác nhau, thúc đẩy việc chia sẻ và sử dụng dữ liệu một cách công bằng và hiệu quả. 
•    Nhật Bản: Luật Bảo vệ Thông tin Cá nhân (APPI) của Nhật Bản, tập trung vào việc bảo vệ quyền và lợi ích của cá nhân liên quan đến thông tin cá nhân. APPI không liệt kê cụ thể các loại dữ liệu mà thiết lập các nguyên tắc cơ bản cho việc xử lý thông tin cá nhân một cách phù hợp, đồng thời làm rõ trách nhiệm của các tổ chức và cơ quan hành chính trong việc bảo vệ thông tin cá nhân
2.2    Xét dưới góc độ kỹ thuật xây dựng văn bản pháp luật việc xây dựng Dự thảo theo hướng liệt kê các loại dữ liệu cốt lõi, dữ liệu quan trọng sẽ dẫn đến một số hạn chế như: Thiếu sự linh hoạt khu danh mục cố định có thể không kịp thời cập nhật để phản ánh sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và các loại dữ liệu mới; Tăng gánh nặng quản lý khi việc duy trì và cập nhật danh mục yêu cầu nguồn lực và có thể dẫn đến sự phức tạp trong công tác quản lý, cập nhật các quy định.
2.3    Từ những hạn chế nêu trên có thể cân nhắc việc xây dựng các văn bản pháp luật về sau theo hướng áp dụng nguyên tắc chung thay vì liệt kê cụ thể thì có thể xây dựng các nguyên tắc và tiêu chí để xác định dữ liệu quan trọng, cho phép linh hoạt áp dụng trong các bối cảnh khác nhau. Và tăng cường thiết lập cơ chế để thường xuyên xem xét và cập nhật các quy định, đảm bảo chúng phản ánh đúng thực tiễn và sự phát triển của công nghệ. Việc học hỏi từ các phương pháp tiếp cận linh hoạt và toàn diện của các quốc gia khác có thể giúp Việt Nam xây dựng một khung pháp lý hiệu quả hơn trong việc quản lý và bảo vệ dữ liệu.

Trên đây là toàn bộ đóng góp ý kiến của ALTAS về Dự thảo Quyết định ban hành danh mục dữ liệu quan trọng, dữ liệu cốt lõi. Kính nhờ quý cơ quan xem xét và cân nhắc các nội dung đã nêu. Chúng tôi hy vọng rằng những ý kiến này sẽ góp phần hoàn thiện khung pháp lý, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực thi hiệu quả các quy định về quản lý và giao dịch dữ liệu. Trong trường hợp chưa rõ hoặc cần thêm thông tin liên quan, xin vui lòng liên hệ chúng tôi để được hướng dẫn chi tiết.

Tác giả:  Lương Văn Chương - Luật sư điều hành tại ALTAS &  Nguyễn Trần Ngọc Thạch - Trợ Lý Pháp Lý Cao Cấp

Ngày: 14/03/2025