Cập nhật pháp lý: Khởi công Cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành kết nối TP.HCM và Bình Dương, Bình Phước, Tây Nguyên - Đăng ký đầu tư nước ngoài (FDI) trong khu công nghiệp

Tổng quan

Phối cảnh cao tốc TPHCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành (Ảnh: T.X.).

Vào ngày 1-2-2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì lễ khởi công dự án cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành tại tỉnh Bình Dương. Đây là tuyến cao tốc đầu tiên kết nối TP.HCM với Bình Dương và Bình Phước, có tổng chiều dài hơn 52 km trên địa bàn Bình Dương, được thiết kế với 6 làn xe và tốc độ tối đa 100 km/h. Trong giai đoạn đầu, dự án sẽ xây dựng 4 làn xe và làn dừng khẩn cấp liên tục. Dự án được thực hiện theo hình thức đối tác công - tư (PPP) với tổng mức đầu tư khoảng 17.400 tỷ đồng và dự kiến hoàn thành trong 36 tháng. Liên danh nhà đầu tư bao gồm Tổng công ty Becamex IDC, Becamex IJC, Becamex Bình Phước và Công ty CP Tập đoàn Đèo Cả. Tuyến cao tốc này kỳ vọng sẽ tạo sự kết nối đồng bộ với các dự án hạ tầng quan trọng khác như mở rộng quốc lộ 13, vành đai 3, vành đai 4 TP.HCM, cũng như kết nối đến Tây Nguyên và các hạ tầng lớn khác của vùng như sân bay Long Thành và cảng Cái Mép - Thị Vải.

Cũng tại buổi lễ, UBND tỉnh Bình Dương đã trao quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, trao giấy chứng nhận đầu tư cho nhiều dự án có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và các dự án hạ tầng khu công nghiệp với tổng vốn đầu tư hơn 970 triệu USD. Một số dự án tiêu biểu như: nhà máy sản xuất Timotion VN quy mô 29 triệu USD, dự án của Công ty TNHH Axman VN quy mô 24 triệu USD được cấp mới tại Khu công nghiệp VSIP 3, dự án của Công ty TNHH Cheng Loong Bình Dương Paper (Khu công nghiệp PROTRADE) điều chỉnh vốn 50 triệu USD, dự án của Công ty TNHH Deneast Việt Nam (Khu công nghiệp VSIP II-A) điều chỉnh vốn hơn 40 triệu USD...

Thủ tục đăng ký thành lập công ty có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và đăng ký dự án liên quan đến sản xuất trong khu công nghiệp tại Việt Nam

Prime Minister Pham Minh Chinh listens to the investor's report at the groundbreaking ceremony of the HCMC - Thu Dau Mot - Chon Thanh Expressway on the morning of February 1 (the 4th day of Tet) - Photo: T.D.

Một cách thông thường nhất, các nhà đầu tư nước ngoài muốn thành lập công ty có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và đăng ký dự án đầu tư trong Khu công nghiệp cần làm việc với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để được cấp các loại giấy chứng nhận và giấy phép con cần thiết, thiết yếu nhất bao gồm Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC) và Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (ERC).

Thủ tục đăng ký dự án đầu tư trong khu công nghiệp tại Việt Nam được thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư 2020 và các văn bản hướng dẫn liên quan. Quy trình này có thể khác nhau tùy vào quy mô, ngành nghề, và loại hình đầu tư (trong nước hay nước ngoài). 

 Dưới đây là các bước chính:

1. Xác định hình thức đầu tư và loại hình doanh nghiệp phù hợp

• Thành lập tổ chức kinh tế (doanh nghiệp, chi nhánh, văn phòng đại diện) để thực hiện dự án.

• Góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp vào doanh nghiệp trong khu công nghiệp.

• Thực hiện dự án đầu tư không thông qua tổ chức kinh tế (đối với một số ngành đặc thù).

Đối với việc Thành lập tổ chức kinh tế (doanh nghiệp), thông thường có ba loại hình công ty được xem là phù hợp nhất để các nhà đầu tư nước ngoài cân nhắc lựa chọn:

• Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên (Single-member Limited Liability Company - SLLC), trong đó nhà đầu tư duy nhất sẽ đồng thời là chủ sở hữu của công ty;

• Công ty trách nhiệm hữu hạn nhiều thành viên (Multiple-member Limited Liability Company - MLLC), có thể có từ hai đến tối đa 50 nhà đầu tư sở hữu; và

• Công ty cổ phần (Joint Stock Company/Shareholding Company), phải có ít nhất ba nhà đầu tư để được thành lập, nhưng sẽ không giới hạn số lượng cổ đông.

Ngoài ra, loại hình SLLC và MLLC không được phép phát hành cổ phiếu và không thể niêm yết trên thị trường chứng khoán, nhưng loại hình JSC được phép phát hành cổ phiếu và có thể niêm yết.

Công ty dự án phải có và duy trì ít nhất một Người đại diện theo pháp luật hợp pháp cư trú tại Việt Nam.

Quan trọng nhất, vốn điều lệ của công ty dự án phải được góp đầy đủ trong vòng 90 ngày kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (ERC).

2. Chuẩn bị hồ sơ đăng ký đầu tư

Tùy vào quy mô dự án và các điều kiện, thông thường nhà đầu tư cần nộp một trong hai loại hồ sơ:

(a) Dự án thuộc diện đăng ký cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC)

Hồ sơ cơ bản bao gồm:

1. Văn bản đề nghị thực hiện dự án đầu tư.

2. Bản sao chứng minh nhân dân/căn cước công dân/hộ chiếu (đối với cá nhân) hoặc đăng ký kinh doanh (đối với tổ chức).

3. Đề xuất dự án đầu tư: mục tiêu, quy mô, vốn đầu tư, tiến độ, nhu cầu đất đai.

4. Báo cáo tài chính hoặc cam kết tài chính đảm bảo thực hiện dự án.

5. Hồ sơ liên quan đến quyền sử dụng đất hoặc hợp đồng thuê đất.

6. Văn bản chứng minh tư cách pháp lý của nhà đầu tư (đối với tổ chức nước ngoài).

Nơi nộp hồ sơ:

• Ban Quản lý khu công nghiệp hoặc cơ quan có thẩm quyền khác (tùy theo từng địa phương).

Thời gian giải quyết:

• Thông thường từ 15 - 25 ngày làm việc từ khi nộp hồ sơ hợp lệ.

(b) Dự án thuộc diện phải xin chủ trương đầu tư (In-Principal Approval)

Nếu dự án có quy mô lớn hoặc có tác động lớn đến kinh tế - xã hội, nhà đầu tư có thể cần xin chủ trương đầu tư từ:

• Thủ tướng Chính phủ (ví dụ: dự án có vốn đầu tư từ 5.000 tỷ đồng trở lên).

• UBND cấp tỉnh (ví dụ: dự án ngoài khu công nghiệp có sử dụng đất).

• Ban Quản lý khu công nghiệp (đối với dự án nằm trong khu công nghiệp).

Hồ sơ ngoài các thành phần nêu ở mục (a) phía trên thì sẽ cần bổ sung thêm nhiều loại tài liệu khác, bao gồm nhưng không giới hạn ở, báo cáo đánh giá tác động kinh tế - xã hội và các tài liệu liên quan khác.

3. Đăng ký thành lập doanh nghiệp

Sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC), nhà đầu tư tiếp tục:

• Nộp hồ sơ đăng ký doanh nghiệp tại Sở Kế hoạch và Đầu tư để nhận Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (ERC).

• Khắc dấu, đăng ký thuế, mở tài khoản ngân hàng, và các thủ tục sau cấp phép khác.

4. Hoàn tất thủ tục thuê đất, xây dựng và vận hành dự án

• Ký hợp đồng thuê đất/kho xưởng với chủ đầu tư khu công nghiệp.

• Xin cấp phép xây dựng, đánh giá tác động môi trường (nếu có).

• Đăng ký mã số thuế, lao động, bảo hiểm xã hội.

• Đi vào vận hành và thực hiện báo cáo định kỳ theo quy định.

5. Những lưu ý quan trọng khi đăng ký dự án đầu tư trong khu công nghiệp

• Nhà đầu tư nước ngoài cần đảm bảo ngành nghề đầu tư không thuộc danh mục hạn chế theo cam kết WTO và pháp luật Việt Nam.

• Giới hạn tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực sản xuất ở Việt Nam, một cách thực tiễn để nói rằng, hiện nay phần lớn nhà đầu tư nước ngoài được cho phép sở hữu lên đến 100% lợi ích kinh tế trong dự án đầu tư vào lĩnh vực sản xuất tại Việt Nam. Các quy định pháp luật về đầu tư của Việt Nam trước đây quy định rất nhiều ngành nghề kinh doanh mà nhà đầu tư nước ngoài phải liên doanh với nhà đầu tư Việt Nam để được triển khai dự án, tuy nhiên, khung pháp lý hiện nay quy định nhà đầu tư nước ngoài không cần phải liên doanh với đối tác Việt Nam trong hầu hết các lĩnh vực sản xuất. Tuy nhiên, luôn luôn có các hạn chế nhất định tùy thuộc vào lĩnh vực sản xuất đặc thù sẽ cần được tư vấn bởi các Luật sư kinh nghiệm để giúp nhà đầu tư nước ngoài tránh được các rủi ro pháp lý.

• Đối với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện (như sản xuất thực phẩm, dược phẩm, hóa chất) cần thêm giấy phép con từ các cơ quan chuyên ngành.

• Nhà đầu tư nước ngoài cần chứng minh có năng lực tài chính đáp ứng cho dự án đầu tư. Trong thực tiễn, cơ quan có thẩm quyền Việt Nam thường yêu cầu cung cấp tài liệu chứng minh tổng vốn đầu tư (bao gồm cả vốn điều lệ và vốn vay) khi nộp đơn xin IRC. Do đó, nhà đầu tư có thể cân nhắc đệ trình riêng lẻ hoặc kết hợp nhiều loại giấy tờ khác nhau như: (i) cam kết hỗ trợ tài chính từ công ty mẹ của nhà đầu tư, (ii) sao kê số dư ngân hàng cho thấy số dư của công ty mẹ của nhà đầu tư cho toàn bộ tổng vốn đầu tư và (iii) các tài liệu doanh nghiệp cho thấy mối quan hệ giữa công ty mẹ và nhà đầu tư. Lời khuyên pháp lý hữu ích đó là, Nhà đầu tư nên cân nhắc đăng ký số vốn đầu tư phù hợp với quy mô dự án, và sau đó xem xét tăng vốn đầu tư nếu cần thiết.

• Vấn đề tiếp cận đất đai trong khu công nghiệp: Đất đai thuộc sở hữu của toàn dân tộc Việt Nam và do Nhà nước quản lý. Nhà nước sẽ cấp quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất dưới hình thức giao đất hoặc cho thuê.

Có nhiều cách khác nhau để tiếp cận đất đai cho các dự án sản xuất, như tóm tắt dưới đây.

1. Thuê từ chủ đầu tư khu công nghiệp: Chủ đầu tư thuê đất của Nhà nước để phát triển khu công nghiệp và nhà sản xuất có thể thuê lại đất bên trong khu công nghiệp từ chủ đầu tư. Ở Việt Nam, đây là cách phổ biến nhất để có được quyền sử dụng đất để sản xuất.

2. Thuê từ Nhà nước: Đối với các dự án sản xuất đặc biệt hoặc quy mô lớn mà nhà sản xuất không muốn thuê lại trong khu công nghiệp, nhà sản xuất có thể thuê trực tiếp đất từ ​​Nhà nước. Tuy nhiên, việc cho thuê đất và dự án sẽ phải tuân theo Chủ trương đầu tư (In-principle Approval) của ủy ban nhân dân địa phương - là một quá trình phê duyệt kéo dài.

3. Thuê hoặc mua từ người sử dụng đất: Nhà sản xuất cũng có thể thuê hoặc mua quyền sử dụng đất từ ​​người sử dụng đất địa phương, với điều kiện mục đích sử dụng đất và quy hoạch sử dụng đất phù hợp với các hoạt động sản xuất dự kiến. Cần lưu ý rằng một công ty nước ngoài không thể mua quyền sử dụng đất tại Việt Nam cho mục đích sản xuất. Đất sản xuất chỉ có thể được Nhà nước cho thuê hoặc Nhà nước giao cho người sử dụng đất nước ngoài.

4. Góp vốn: Nhà sản xuất (là một đơn vị kinh doanh địa phương hoặc công ty liên doanh) có thể nhận quyền sử dụng đất dưới dạng góp vốn, với điều kiện nhà sản xuất phải được cấp phép chấp thuận bởi Nhà nước nếu họ nhận được đất-được-phân-loại-cho-mục-đích-nông-nghiệp, và quy hoạch sử dụng đất cũng phải được phê duyệt phù hợp với các hoạt động sản xuất dự kiến.

• Vấn đề về bảo vệ môi trường đối với các dự án sản xuất.

i, Theo Luật Bảo vệ Môi trường 2020, các dự án đầu tư được phân loại thành bốn nhóm (I, II, III và IV) với các yêu cầu khác nhau về phê duyệt giấy phép môi trường. Nhà đầu tư thông thường cần thực hiện Báo cáo đánh giá tác động môi trường (“EIA”). Báo cáo EIA này phải được phê duyệt trước khi bắt đầu bất kỳ công trình xây dựng nào nhưng chỉ sau khi thành lập tổ chức kinh tế thực hiện dự án đầu tư sản xuất (tức là sau khi có được IRC và ERC). 

ii, Đối với các dự án có khả năng gây tác động xấu đến môi trường ở mức độ cao (như dự án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường ở quy mô và công suất lớn; dự án có quy mô vừa và lớn sử dụng đất có yếu tố nhạy cảm với môi trường; dự án có quy mô vừa và lớn phải chuyển đổi mục đích sử dụng đất có yếu tố nhạy cảm với môi trường; dự án có di dân, tái định cư trên diện rộng...), Nhà đầu tư phải lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường sơ bộ trong quá trình thẩm định tiền khả thi dự án, và cả trong quá trình nộp hồ sơ xin Chủ trương đầu tư (In-principal Approval), Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC) đối với dự án đó.

Chuyển lợi nhuận ra nước ngoài: Quy định và hỗ trợ

Một trong những mối quan tâm lớn của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam là việc chuyển lợi nhuận về nước. Theo quy định hiện hành, nhà đầu tư được phép chuyển lợi nhuận sau khi hoàn tất nghĩa vụ tài chính tại Việt Nam. Quy trình chung bao gồm:

• Hoàn thành báo cáo tài chính kiểm toán.

• Nộp hồ sơ xác nhận từ cơ quan thuế và ngân hàng.

• Đảm bảo tuân thủ Luật Đầu tư và các hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Việc hỗ trợ pháp lý từ các Luật sư của ALTAS LAW trong thủ tục này sẽ giúp Nhà đầu tư đảm bảo tính hợp pháp và hiệu quả trong quản lý dòng vốn ra-vào Việt Nam.

Kết luận

Với việc triển khai dự án cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành, sẽ tạo ra sự kết nối đồng bộ với các dự án khác như mở rộng quốc lộ 13, vành đai 3, 4 TP.HCM, mở ra cửa ngõ mới kết nối đến Tây Nguyên và các hạ tầng lớn khác của vùng, gồm sân bay Long Thành, cảng Cái Mép - Thị Vải… mở ra không gian phát triển mới cho toàn khu vực Đông Nam Bộ, kích hoạt những dư địa, tạo động lực cho phát triển công nghiệp, đô thị... 

Chính phủ Việt Nam đang tạo ra một môi trường đầu tư hấp dẫn và thuận lợi hơn cho nhà đầu tư nước ngoài. Các chính sách ưu đãi, cơ chế pháp lý minh bạch, cùng với sự hỗ trợ tài chính sẽ là những lợi thế lớn giúp nhà đầu tư tự tin triển khai dự án tại khu vực chiến lược này.

ALTAS LAW cam kết hỗ trợ các nhà đầu tư và doanh nghiệp trong giai đoạn đầy biến động này. Vui lòng liên hệ với Altas tại email contact@altas.vn hoặc Luật sư Thành viên Chris Luong tại email chris.luong@altas.vn nếu quý nhà đầu tư cần thêm thông tin chi tiết hoặc hỗ trợ thực hiện thủ tục pháp lý.

Viết bởi: Luật sư Thành viên Chris Luong

Ngày: 01.02.2025